Թոփ-10 Գնալ
10 լավագույն վայրերը Հայաստանում
Երևանի Էրեբունի ամրոց
Այստեղից սկսվում է Երևանը...
Էրեբունի պատմա-հնագիտական թանգարան-արգելոցը այցելուներին է ներկայացնում Երևանի հիմնադրման պատմությունը: Թանգարանը իր դռներն է բացել 1968 թվականի հոկտեմբերի 19-ին, երբ տոնվում էր Երևանի հիմնադրման 2750-ամյակը: Սա միակ պատմա-հնագիտական մշակութային արգելոցն է Երևանում և Ուրարտաբանության կարևոր կենտրոն տարածաշրջանում:
Էրեբունի պատմա-հնագիտական թանգարան-արգելոցը այցելուներին է ներկայացնում Երևանի հիմնադրման պատմությունը: Թանգարանը իր դռներն է բացել 1968 թվականի հոկտեմբերի 19-ին, երբ տոնվում էր Երևանի հիմնադրման 2750-ամյակը: Սա միակ պատմա-հնագիտական մշակութային արգելոցն է Երևանում և Ուրարտաբանության կարևոր կենտրոն տարածաշրջանում: Թանգարան-արգելոցը իրականացնում է գիտական, կրթական, տեղեկատվական և մշակութային գործունեություն: Թանգարանային համալիրը ներկայացնում է ուրարտական պալատի և նրան շրջապատող կրոնական ու տնտեսական շինությունների պատճեն՝ արտաքին ձայնամեկուսացվող պատերով և հարթ տանիքով ներքին բակով: Էրեբունի թանգարանը ներկայացնում է ավելի քան 12,758 հնագիտական նմուշներ, որոնք պատկանում են նախապատմական, ուրարտական, աքեմենյան, հելենիստական և վաղ հայկական շրջանների 16 խմբերի՝ գտնված Արին Բերդ ամրոցում, Կարմիր Բլուր, Շենգավիտ տեղամասերում և Հայաստանի տարբեր տարածաշրջաններում արված պեղումների ժամանակ: Թանգարանը կառուցվել է Արին Բերդ բլուրի ստորոտում, որի գագաթին՝ Մ․Թ․Ա․ 782թ.-ից գտնվում է ուրարտական Էրեբունի ամրոց։ Քաղաք-ամրոցը հայտնաբերվել է պեղումների ընթացքում։ Որոշ հատվածներ ամրացվել են ու վերականգնվել, իսկ ամրոցը վերածվել է բացօթյա գործող թանգարանի:
Ցեղասպանության Թանգարան
Ծիծեռնակաբերդը Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի հուշահամալիր է։ Այն նվիրված է 1915 թվականին Օսմանյան կայսրության կողմից դաժանորեն սպանված 1.5 միլիոն հայերի հիշատակին՝ XX դարի առաջին ցեղասպանության ընթացքում։
Հուշահամալիրը կառուցվել է 1964-1967 թվականներին՝ քանդակագործ Վահան Խաչատրյանի և ճարտարապետներ Արթուր Թարխանյանի ու Սաշուր Քալաշյանի նախագծով։ 1967 թվականից հուշահամալիրը դարձել է Երևանի ճարտարապետության անբաժանելի մասնիկ, հանդիսավոր կերպով վեր խոյանալով քաղաքի բլուրներից մեկի բարձունքին։ Հուշահամալիրը զբաղեցնում է 4500 քառակուսի մետր տարածք և բաղկացած է երեք հիմնական շինություններից՝ Հուշերի պատ, Հավերժության տաճար
Ծիծեռնակաբերդը Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի հուշահամալիր է։ Այն նվիրված է 1915 թվականին Օսմանյան կայսրության կողմից դաժանորեն սպանված 1.5 միլիոն հայերի հիշատակին՝ XX դարի առաջին ցեղասպանության ընթացքում։
Հուշահամալիրը կառուցվել է 1964-1967 թվականներին՝ քանդակագործ Վահան Խաչատրյանի և ճարտարապետներ Արթուր Թարխանյանի ու Սաշուր Քալաշյանի նախագծով։ 1967 թվականից հուշահամալիրը դարձել է Երևանի ճարտարապետության անբաժանելի մասնիկ, հանդիսավոր կերպով վեր խոյանալով քաղաքի բլուրներից մեկի բարձունքին։ Հուշահամալիրը զբաղեցնում է 4500 քառակուսի մետր տարածք և բաղկացած է երեք հիմնական շինություններից՝ Հուշերի պատ, Հավերժության տաճար և «Վերածնվող Հայաստան» հուշարձան։ Հավերժության տաճարը բաղկացած է 12 սյուներից։ Ճարտարապետ Սաշուր Քալաշյանը հարցազրույցում տվել է իր բացատրությունը․ «Ոմանք պնդում են, որ այս 12 սյուները խորհրդանշում են Միջագետքի 12 նահանգները կամ 12 առաքյալներին։ Բայց ինձ համար ամենակարևորն այն էր, որ պահպանվեր հուշակոթողի համահունչ տեսքը։ Մենք փորձեցինք մի քանի տարբերակներ՝ չորս, ութ, տասվեց սյուներ, բայց ամենագեղեցիկը տասներկու սյուներովն էր»։ Ծիծեռնակաբերդի կենտրոնում գտնվում է խորհրդանշական Հավերժության կրակը՝ նվիրված ցեղասպանության զոհերին։ Հավերժության կրակին տանող աստիճանները կտրուկ են։ Հետևաբար, այցելուները հարգանքով խոնարհում են իրենց գլուխները՝ իջնելով ու ծաղիկներ դնելով նրա շուրջը։ 1995 թվականին՝ Հայոց ցեղասպանության 80-ամյակին, Ծիծեռնակաբերդի տարածքում բացվել է Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը։ 1967 թվականից ամեն տարի ապրիլի 24-ին հազարավոր մարդիկ այցելում են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր։ Եվ նրանց թիվը շարունակաբար աճում է ամեն տարի։ Ապրիլի 23-ի երեկոյան սկսվում է հանդիսավոր երթը՝ հազարավոր մարդիկ ուղևորվում են դեպի հուշահամալիր, ձեռքում պահելով մոմ կամ ջահ։ Հուշարձանը խորհրդանշում է հայ ժողովրդի պայքարի ու տառապանքների պատմությունը, նրա անսպառ կամքն ու ստեղծելու, վերածնվելու և զարգանալու կարողությունը, նրա ներկայիս և լուսավոր ապագան։
Կասկադի ճարտարապետական համալիր
Ի սկզբանե Կասկադի համալիրի գաղափարը պատկանում է ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանին (1878–1936): Նա ցանկանում էր կապել քաղաքի հյուսիսային՝ պատմականորեն բնակեցված և կենտրոնական՝ մշակութային մասերը՝ ընդարձակ կանաչապատ գոտիով՝ ջրվեժներով և այգիներով, որոնք «իջնում» են քաղաքի բարձրադիր բլուրներից մեկից: Այս նախագիծը գրեթե ամբողջությամբ մոռացվել էր մինչև 1970-ականների վերջը, երբ այն վերածնվեց Երևանի գլխավոր ճարտարապետ Ջիմ Թորոսյանի կողմից: Կասկադի նախագծման պետական պատվերը տրվել է 1972 թվականին
Ի սկզբանե Կասկադի համալիրի գաղափարը պատկանում է ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանին (1878–1936): Նա ցանկանում էր կապել քաղաքի հյուսիսային՝ պատմականորեն բնակեցված և կենտրոնական՝ մշակութային մասերը՝ ընդարձակ կանաչապատ գոտիով՝ ջրվեժներով և այգիներով, որոնք «իջնում» են քաղաքի բարձրադիր բլուրներից մեկից: Այս նախագիծը գրեթե ամբողջությամբ մոռացվել էր մինչև 1970-ականների վերջը, երբ այն վերածնվեց Երևանի գլխավոր ճարտարապետ Ջիմ Թորոսյանի կողմից: Կասկադի նախագծման պետական պատվերը տրվել է 1972 թվականին, իսկ շինարարությունը սկսվել է խորհրդային ժամանակներում՝ 1976 թվականին: Ջիմ Թորոսյանը քաղաքի գլխավոր ճարտարապետ՝ Ալեքսանդր Թամանյանի հրաշալի արձանի հեղինակն է, այն տեղադրված է Կասկադ համալիրի սկզբնամասում: Կասկադ համալիրն կառուցված է թրավերտինից՝ սպիտակ քարից, որը ներդաշնակորեն համակցվում է շրջակա միջավայրի հետ: Ճարտարապետներ Ջիմ Թորոսյանը, Սարգիս Գուրզադյանը և Ասլան Մխիթարյանը՝ Կասկադի պլանը ստեղծելով, փաստորեն ավարտեցին Ալեքսանդր Թամանյանի 1924 թվականին կատարած նախնական նախագիծը: Կասկադը հանդիսանում էր Երևանի հիմնական պլանի կոմպոզիցիոն առանցքը՝ հայտնի որպես «Հյուսիսային ճառագայթ», որը հատում է քաղաքը հյուսիսից հարավ: Թորոսյանը կատարելագործեց Թամանյանի պլանը՝ ավելացնելով նոր տարրեր, ինչպիսիք են՝ մոնումենտալ արտաքին աստիճանները, երկար էսկալատորներով թունելը և հրապարակների ու բաց այգիների լաբիրինթը՝ զարդարված բազմաթիվ հարուստ հայկական պատմական և մշակութային ժառանգության տարրերով: Սրահները և ենթակառուցվածքները նախատեսված են ցուցահանդեսների և տարբեր մշակութային միջոցառումների համար: 2009 թվականի նոյեմբերի 9-ին՝ Կասկադի համալիրում բացվեց Ջերարդ Գաֆեսչյանի անվան արվեստի կենտրոնը: Սա Ջերարդ Գաֆեսչյանի ամենամեծ բարեգործական նախաձեռնություններից մեկն է: Արվեստի կենտրոնում գտնվում են ժամանակակից արվեստի յուրահատուկ ցուցանմուշներ, անցկացվում են տարբեր կրթական, մշակութային և երաժշտական ծրագրեր, ինչպես նաև միջոցառումներ բոլոր տարիքի այցելուների համար: Կասկադը միանգամայն յուրահատուկ է իր տեսակով և հայտնի է ոչ միայն հայերի, այլ նաև տարբեր երկրներից ժամանող զբոսաշրջիկների համար՝ որպես մշակութային և էսթետիկ արժեք:
Էջմիածնի Մայր Տաճար
Հայաստանի Մայր Տաճարը գտնվում է երկրի կրոնական եւ վարչական կենտրոնում՝ Վաղարշապատ քաղաքում: Վաղարշապատը, որը առավել հայտնի է որպես Էջմիածին, Հայաստանի չորրորդ խոշորագույն քաղաքն է: Այստեղ գտնվում են գործող 5 վանական համալիրներ և եկեղեցիներ՝ Էջմիածնի Մայր Տաճարը, Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին, Սուրբ Գայանե եկեղեցին, Սուրբ Շողակաթ եկեղեցին և Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին: Այս բոլոր համալիրները կառուցվել են IV-X դարերում և համարվում են միջնադարյան հայկական ճարտարապետության իսկական գլուխգործոցներ:
Հայաստանի Մայր Տաճարը գտնվում է երկրի կրոնական եւ վարչական կենտրոնում՝ Վաղարշապատ քաղաքում: Վաղարշապատը, որը առավել հայտնի է որպես Էջմիածին, Հայաստանի չորրորդ խոշորագույն քաղաքն է: Այստեղ գտնվում են գործող 5 վանական համալիրներ և եկեղեցիներ՝ Էջմիածնի Մայր Տաճարը, Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին, Սուրբ Գայանե եկեղեցին, Սուրբ Շողակաթ եկեղեցին և Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին: Այս բոլոր համալիրները կառուցվել են IV-X դարերում և համարվում են միջնադարյան հայկական ճարտարապետության իսկական գլուխգործոցներ: Տեր Ասողիկ Կարապետյանը, Էջմիածնի Տաճարի արխիվների և թանգարանների տնօրենը, նշում է, որ տաճարը կառուցվել է իրապես աստվածային ոգեշնչմամբ՝ եզակի ճարտարապետական ոճով և ներկայացնում է հայկական եկեղեցական ճարտարապետության ներդրումը քրիստոնեական քաղաքակրթությանը համաշխարհային առումով: Էջմիածինը քրիստոնեական արվեստի ամենահին հուշարձաններից մեկն է, ինչպես նաև Եվրոպայի ամենահին քրիստոնեական տաճարներից մեկը: Բացի այդ, Էջմիածնի Տաճարը հանդիսանում է Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի նստավայրը: Էջմիածնի Տաճարը, Սուրբ Հռիփսիմե, Սուրբ Գայանե և Սուրբ Շողակաթ եկեղեցիները ընդգրկված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում:
Մեգերյան գորգի ֆաբրիկա
«Մեգերյան կարպետ» ընկերությունը հիմնադրվել է Միացյալ Նահանգներում՝ Նյու Յորք քաղաքում՝ 1917 թվականին: Այս ընկերության հիմնադիրները Մեգերյան ընտանիքի անդամներն էին, որոնց համար գորգագործությունը ընտանեկան արհեստ էր: 2000 թվականին Մեգերյան ընտանիքը կրկին բացեց նախկինում «Հայգորգ» ընկերությանը պատկանող գործարանը Հայաստանում և ապահովեց այն անհրաժեշտ ժամանակակից սարքավորումներով: Հաջորդ տարիներին արտադրությունը ընդլայնվեց մինչև 22 մասնաճյուղ: Մեգերյանները որոշեցին պահպանել ավանդական ազգային ձևերի և ավանդական գորգագործության սկզբունքները:
«Մեգերյան կարպետ» ընկերությունը հիմնադրվել է Միացյալ Նահանգներում՝ Նյու Յորք քաղաքում՝ 1917 թվականին: Այս ընկերության հիմնադիրները Մեգերյան ընտանիքի անդամներն էին, որոնց համար գորգագործությունը ընտանեկան արհեստ էր: 2000 թվականին Մեգերյան ընտանիքը կրկին բացեց նախկինում «Հայգորգ» ընկերությանը պատկանող գործարանը Հայաստանում և ապահովեց այն անհրաժեշտ ժամանակակից սարքավորումներով: Հաջորդ տարիներին արտադրությունը ընդլայնվեց մինչև 22 մասնաճյուղ: Մեգերյանները որոշեցին պահպանել ավանդական ազգային ձևերի և ավանդական գորգագործության սկզբունքները: Մեգերյան գորգերը կարելի է տեսնել Անգլիայի թագավորական պալատում, Հայաստանի, Ռուսաստանի, Վրաստանի, Ֆրանսիայի, Չինաստանի, Եգիպտոսի, Բուլղարիայի, Շվեդիայի և այլ երկրների նախագահական նստավայրերում, ինչպես նաև Իտալիայում՝ Սուրբ Ղազար կղզու եկեղեցում: «Մեգերյան կարպետ» ընկերության վարպետները Հայաստանում հաջողությամբ ներդրել են բնական նկարչության մեթոդները: Բնական գույները ստանում են Հայկական բարձրավանդակի ծաղիկներից, արմատներից և բույսերից՝ ինչպես դա արվել է հազարավոր տարիներ առաջ: Բնական գույներ ստանալու համար նաև օգտագործվում են ծաղիկներ, սպիտակ թզենու փայտի կեղև և տարբեր արմատներ: Միայն ինդիգո՝ կապույտ գույնը, ներմուծվում է Հնդկաստանից, մյուսները ձեռք են բերվում Հայաստանում: Երևանում ընկերությունը ունի մեծ ցուցադրության և ռեստորանային սրահ, որտեղ կազմակերպվում են էքսկուրսիաներ ինչպես տեղաբնակների, այնպես էլ զբոսաշրջիկների համար: Մեգերյան կենտրոնում այցելուները կարող են ծանոթանալ գորգերի ցուցահանդեսին, գնումներ կատարել ցուցասրահում և դառնալ արվեստի եզակի գործերի ստեղծման գործընթացի վկա, ծանոթանալ նկարչության տեխնոլոգիաներին և բնական նյութերով մշակման մեթոդներին:
Մատենադարան – հին ձեռագրերի պահպանման և ուսումնասիրման կենտրոն-թանգարան
Մատենադարանի ձեռագրերի հավաքածուն աշխարհում ամենամեծերից մեկն է համարվում։ Պահեստներում պահվում է ավելի քան 17,300 ձեռագիր, ավելի քան 450,000 արխիվային փաստաթուղթ և ավելի քան 3,000 հին գրքեր։
Հավաքածուների մեջ ավելի քան 14,200 ձեռագրեր հայերեն են, իսկ մնացածը՝ օտար լեզուներով՝ հունարեն, լատիներեն, արամեերեն, եբրայերեն, արաբերեն, պարսկերեն, հին սլավոներեն, եթովպերեն, ճապոներեն և այլն։ Որոշ եզակի օրինակներ ներկայացված են թարգմանությամբ։ Ցավոք, բնօրինակները չեն պահպանվել։ Մատենադարանն հիմնվել է Մեսրոպ Մաշտոցի և Սահակ Պարթևի
Մատենադարանի ձեռագրերի հավաքածուն աշխարհում ամենամեծերից մեկն է համարվում։ Պահեստներում պահվում է ավելի քան 17,300 ձեռագիր, ավելի քան 450,000 արխիվային փաստաթուղթ և ավելի քան 3,000 հին գրքեր։
Հավաքածուների մեջ ավելի քան 14,200 ձեռագրեր հայերեն են, իսկ մնացածը՝ օտար լեզուներով՝ հունարեն, լատիներեն, արամեերեն, եբրայերեն, արաբերեն, պարսկերեն, հին սլավոներեն, եթովպերեն, ճապոներեն և այլն։ Որոշ եզակի օրինակներ ներկայացված են թարգմանությամբ։ Ցավոք, բնօրինակները չեն պահպանվել։ Մատենադարանն հիմնվել է Մեսրոպ Մաշտոցի և Սահակ Պարթևի կողմից 405 թվականին Վաղարշապատում։ 1920 թվականին Մատենադարանն ազգայնացվել է, իսկ 1939 թվականին տեղափոխվել է Երևան։ Երևանում Մատենադարանի շենքի շինարարությունը սկսվել է 1945 թվականին ճարտարապետ Մարկ Գրիգորյանի նախագծով։ 1959 թվականին արդեն ավարտվել էր գլխավոր շենքի կառուցումը։ Նույն տարում Մատենադարանը դարձել է գիտահետազոտական ինստիտուտ և տեղակայվել է Երևանի կենտրոնում գտնվող շենքում։ Մատենադարանում պահպանվում է ավելի քան 20,000 եզակի ցուցանմուշ։ Տոնացույցը՝ ամենափոքր հայկական ձեռագիրն է։ Այս գլուխգործոցը, որի քաշը 19 գրամ է (104 էջ), ստեղծվել է 1434 թվականին Քաֆա քաղաքում։ Առավել հայտնի ձեռագիրը՝ "Մշո Ճառընտիր" (Մուշի Գոմելիար) կամ "Տոնական" (Փառատոնային)՝ հայերեն ամենամեծ պերգամենտային ձեռագիրը, գրված և զարդարված է մանրանկարներով 1200-1202 թվականներին Երզնկայի գլխավոր վանքում՝ Բաբերդ քաղաքի տեր պարոն Աստվածատուրի պատվերով։ Ֆոլիանտը բաժանվում է երկու մասի, չունի կազմ և կշռում է 28 կգ։
Շուկա
Հայաստանի համն ու բույրը զգալու համար արժե ուսումնասիրել այն գաստրոնոմիական տեսանկյունից: Եվ դա վերաբերում է ոչ միայն հայկական ազգային ուտեստներին, համեղ քաղցրավենիքներին կամ քաղցրեղեններին: Հայաստանում մինչ օրս ընդունված է գնումներ անել բանջարեղեն, կանաչեղեն և մրգեր անմիջապես ֆերմերներից, որոնք իրենց ձեռքերով և ջանքերով աճեցրել ու ջրել են իրենց բերքը: Արժե օգտվել այս հնարավորությունից՝ ճանաչելու այս հետաքրքիր մշակույթը, խոսելու հայկական ֆերմերների հետ, բանակցելու, ընտրելու լավագույն մրգերն ու բանջարեղենը
Հայաստանի համն ու բույրը զգալու համար արժե ուսումնասիրել այն գաստրոնոմիական տեսանկյունից: Եվ դա վերաբերում է ոչ միայն հայկական ազգային ուտեստներին, համեղ քաղցրավենիքներին կամ քաղցրեղեններին: Հայաստանում մինչ օրս ընդունված է գնումներ անել բանջարեղեն, կանաչեղեն և մրգեր անմիջապես ֆերմերներից, որոնք իրենց ձեռքերով և ջանքերով աճեցրել ու ջրել են իրենց բերքը: Արժե օգտվել այս հնարավորությունից՝ ճանաչելու այս հետաքրքիր մշակույթը, խոսելու հայկական ֆերմերների հետ, բանակցելու, ընտրելու լավագույն մրգերն ու բանջարեղենը և շնորհակալություն հայտնելու նրանց աշխատանքի և ջանքերի համար: Գրիգոր Աղաբաբյանի նախագծով 1950-ականներին սկսվեց փակ շուկաների կառուցումը Երևանի բոլոր վարչական շրջաններում: Ներկայումս էլ կարելի է գտնել փակ շուկաներ Նոր-Նորքի վարչական շրջանում, ևս մեկը Մովսես Խորենացու փողոցում, որը ավանդաբար կոչվում է «ԳՈՒՄ-ի շուկա», կամ այցելել բացօթյա ամառային շուկա, որը գտնվում է փակ շուկայի հետևում Կոմիտասի պողոտայում: Զբոսաշրջիկները նաև կարող են գնել հայկական հյութեղ մրգեր և բանջարեղեն Մերգելյան հրապարակում՝ Կոմիտասի պողոտային մոտ: Այստեղ յուրաքանչյուր շաբաթվա վերջում կազմակերպվում է գյուղատնտեսական ցուցահանդես: Ֆերմերներն ու գյուղացիները բերում են իրենց արտադրանքը: Շուկաներում դուք ոչ միայն կգտնեք սեզոնային բանջարեղենի և մրգերի տեսականի, այլ նաև կկարողանաք համտեսել տեղում տարբեր պանիրներ, գնել բազմերանգ չրեր, որոնք սեղանին նմանվում են խճանկարի, ախորժելի շարոցներ և ալանի (դեղձի չիր, լցոնած ընկույզով, շաքարով, մանանեխով), ընկույզ, պնդուկ, սոճիների ընկույզ, բազմատեսակ հայկական խոտաբույսեր, համեմունքներ: Շուկաների մսային բաժիններն առաջարկում են խոզի միս, ոչխարի միս, տավարի միս, լյարդ, թռչնամիս, ձուկ: Տնական մուրաբաները և պահածոները նույնպես լայնորեն ներկայացված են տեղական շուկաներում:
Սևանա լիճ
Սևանա լիճը աշխարհի ամենամեծ քաղցրահամ ջրերով բարձրադիր լճերից երրորդն է՝ Տիտիկակա և Իսսիկ-Կուլ լճերից հետո: Այն գտնվում է Հայկական բարձրավանդակի հյուսիս-արևելյան մասում, Գեղարքունիքի շրջանում՝ Երևանից 60 կմ հեռավորության վրա: Վան և Ուրմիա լճերի հետ միասին Սևանը մտնում է Մեծ Հայքի պատմական թագավորության երեք մեծագույն լճերի շարքում: Վան և Սևան լճերը կոչվում էին Հայքի «Կապույտ աչքերը»: Սևանա լիճը գտնվում է ծովի մակարդակից 1900 մ բարձրության վրա ՝ շրջապատված Վարդենիսի, Գեղամա, Փամբակի, Արեգունի և Սևանի լեռներով: Լճի հյուսիս-արևմտյան մասում գտնվում է Սևանի
Սևանա լիճը աշխարհի ամենամեծ քաղցրահամ ջրերով բարձրադիր լճերից երրորդն է՝ Տիտիկակա և Իսսիկ-Կուլ լճերից հետո: Այն գտնվում է Հայկական բարձրավանդակի հյուսիս-արևելյան մասում, Գեղարքունիքի շրջանում՝ Երևանից 60 կմ հեռավորության վրա: Վան և Ուրմիա լճերի հետ միասին Սևանը մտնում է Մեծ Հայքի պատմական թագավորության երեք մեծագույն լճերի շարքում: Վան և Սևան լճերը կոչվում էին Հայքի «Կապույտ աչքերը»: Սևանա լիճը գտնվում է ծովի մակարդակից 1900 մ բարձրության վրա ՝ շրջապատված Վարդենիսի, Գեղամա, Փամբակի, Արեգունի և Սևանի լեռներով: Լճի հյուսիս-արևմտյան մասում գտնվում է Սևանի թերակղզին, որտեղ վանքերը և խաչքարերն են, որոնք կառուցվել են այն ժամանակ, երբ Սևանի թերակղզին դեռ կղզի էր: XX դարի երկրորդ կեսին՝ ջրի մակարդակի իջեցման հետևանքով, կղզին վերածվեց թերակղզու: 4-րդ դարի Սևանավանք վանական համալիրը գտնվում է թերակղզում՝ այն սկզբում կառուցվել էր կղզում: Սևանավանքը հիմնադրվել է Գրիգոր Լուսավորչի կողմից 305 թվականին: 874 թվականին Մարիամը, թագավոր Աշոտ Բագրատունու դուստրն ու Սյունիքի իշխան Վասակ Գաբուրի կինը, այստեղ կառուցել է երկու եկեղեցի՝ Սուրբ Առաքյալների և Սուրբ Հովհաննես Մկրտչի: Լճի երկարությունը 70 կմ է, առավելագույն լայնությունը 55 կմ: Ընդհանուր մակերեսը՝ 1260 կմ², Սևանա լիճը ամենամեծ լիճն է Հարավային Կովկասում: Սևանա լիճը ունի գեղեցիկ պանորամա և հանդիսանում է հիանալի հանգստավայր հուլիսից սեպտեմբեր ամիսների ընթացքում: Ամառային շրջանում ջրի առավելագույն ջերմաստիճանը կարող է հասնել 24-25°C:
Վերնիսաժ
Սարյանի այգում գտնվող հին Վերնիսաժը հիմնադրվել է 1980-ական թվականների երկրորդ կեսին։ Այն մինչ օրս գտնվում է Երևանի կենտրոնում, Օպերայի Թատրոնի շենքի դիմաց։ Սարյանի անունով կոչված այգին դարձել է սիրելի վայր, որտեղ հավաքվում են ինչպես հայտնի, այնպես էլ նոր սկսած նկարիչներ։ Այս այգում ցուցադրվում և վաճառվում են տարբեր թեմաներով նկարներ։ Վերնիսաժի ամբողջ գոյության ընթացքում այն բաժանվել է երկու մասի՝ որոշ նկարիչներ իրենց աշխատանքները ցուցադրում էին Սարյանի այգում, իսկ մյուս նկարիչները և վարպետները՝ Հանրապետության Հրապարակի մերձակա այգում։
Սարյանի այգում գտնվող հին Վերնիսաժը հիմնադրվել է 1980-ական թվականների երկրորդ կեսին։ Այն մինչ օրս գտնվում է Երևանի կենտրոնում, Օպերայի Թատրոնի շենքի դիմաց։ Սարյանի անունով կոչված այգին դարձել է սիրելի վայր, որտեղ հավաքվում են ինչպես հայտնի, այնպես էլ նոր սկսած նկարիչներ։ Այս այգում ցուցադրվում և վաճառվում են տարբեր թեմաներով նկարներ։ Վերնիսաժի ամբողջ գոյության ընթացքում այն բաժանվել է երկու մասի՝ որոշ նկարիչներ իրենց աշխատանքները ցուցադրում էին Սարյանի այգում, իսկ մյուս նկարիչները և վարպետները՝ Հանրապետության Հրապարակի մերձակա այգում։ Ժամանակի ընթացքում այգին փոքր ինչ վերափոխվել է, սակայն նկարիչները շեշտում են, որ դա չի խանգարում իրենց և նրանք ինչպես և նախկինում շարունակում են իրենց ավանդույթը՝ հավաքվելով նույն հին և սիրելի վայրում։ Բացի այդ, այգու ոգին և մթնոլորտը մնում են անփոփոխ։ Ավելի ուշ հիմնադրվել է նոր Վերնիսաժը, որը ներկայումս ավելի ճանաչված է։ Այստեղ կարելի է տեսնել և գնել հայ վարպետների ձեռագործ արտադրանք՝ կիրառական արվեստի գործեր, հուշանվերներ, թանկարժեք քարերով արծաթյա զարդեր, գորգեր, Հայաստանի տեսարժան վայրերի պատկերներով նկարներ, ազգային երաժշտական գործիքներ, գրքեր, ծածկոցներ և գլխարկներ, խաղալիքներ, փայտից պատրաստված իրեր, կավե պատուհաններ, Խորհրդային շրջանի իրեր։ Վերնիսաժում վաճառվում են նաև տան պարագաներ, մետաղադրամներ, դանակներ, կենդանիներ, ապակյա իրեր, հնաոճ պարագաներ և շատ ավելին։ Երևանի քաղաքապետարանի վերակառուցման, արդիականացման և բարեկարգման ծրագրի շրջանակներում ի հայտ եկան նոր տաղավարներ։ Վերնիսաժը լիովին գործում է շաբաթ-կիրակի օրերին, իսկ աշխատանքային օրերին՝ միայն մասնակի:
Օպերայի և բալետի թատրոն
Երևանի ամենահայտնի այցեքարտերից մեկը Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան Ազգային ակադեմիական օպերայի և բալետի թատրոնն է։ Այն գտնվում է մայրաքաղաքի հենց կենտրոնում՝ Ազատության հրապարակում։ Շենքը նախագծվել է բացառիկ ճարտարապետ, Երևան քաղաքի գլխավոր ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի կողմից։ Օպերային թատրոնը յուրահատուկ կառույց է, որը հարուստ է ազգային մշակույթի տարրերով և զարդանախշերով։ Ալեքսանդր Թամանյանը իր եզակի նախագծման և ձևավորման համար պարգևատրվել է Գրան Պրի մրցանակով 1937 թ. Փարիզի Համաշխարհային
Երևանի ամենահայտնի այցեքարտերից մեկը Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան Ազգային ակադեմիական օպերայի և բալետի թատրոնն է։ Այն գտնվում է մայրաքաղաքի հենց կենտրոնում՝ Ազատության հրապարակում։ Շենքը նախագծվել է բացառիկ ճարտարապետ, Երևան քաղաքի գլխավոր ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի կողմից։ Օպերային թատրոնը յուրահատուկ կառույց է, որը հարուստ է ազգային մշակույթի տարրերով և զարդանախշերով։ Ալեքսանդր Թամանյանը իր եզակի նախագծման և ձևավորման համար պարգևատրվել է Գրան Պրի մրցանակով 1937 թ. Փարիզի Համաշխարհային ցուցահանդեսում։ Շենքը բաղկացած է երկու դահլիճից՝ օպերային դահլիճ, որը նախատեսված է 1200 հանդիսատեսի համար և Ֆիլհարմոնիայի համերգային դահլիճ՝ 1400 հանդիսատեսի համար։ 2003 թվականից Ֆիլհարմոնիայի համերգային դահլիճը կրում է հանրահայտ հայկական կոմպոզիտոր Արամ Խաչատրյանի անունը։ Հիմնական մուտքի առաջ՝ ֆիլհարմոնիայի Մեծ համերգասրահի շենքի առջև, 1999 թվականին տեղադրվել է հայտնի կոմպոզիտորի հուշարձանը։ 1957 թվականի նոյեմբերի 17-ին՝ հանդիսավոր պայմաններում, օպերային թատրոնի հրապարակում բացվել են բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանի և կոմպոզիտոր Ալեքսանդր Սպենդիարյանի հուշարձանները։ Դրանց ընտրությունը պատահական չէր, քանի որ օպերային թատրոնի պաշտոնական բացման ժամանակ՝ 1933 թվականի հունվարի 20-ին, կայացավ Ա. Սպենդիարյանի Ալմաստ օպերայի պրեմիերան։ Օպերան բաղկացած է 4 գործողությունից և դրա հիման վրա ստեղծվել է Հովհաննես Թումանյանի Տմկաբերդի առումը պոեմը։ Քչերը գիտեն, որ Ա. Սպենդիարյանի աճյունը հանգրվանած է Ազատության հրապարակում՝ Օպերայի շենքի առջև։ Երևանի գլխավոր ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանը կոմպոզիտորի մտերիմ ընկերն էր։ Նա պնդեց, որ Սպենդիարյանի աճյունը հանգրվանի Օպերայի և բալետի շենքի մոտ, որպեսզի կոմպոզիտորի սիրտը միշտ մոտ լինի շենքին և նա մշտապես լսի իր ստեղծած երաժշտությունը։ Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան Ազգային ակադեմիական օպերայի և բալետի թատրոնի բեմում անցկացվում են լավագույն բալետային և օպերային ներկայացումները, ինչպես նաև հանրապետության պաշտոնական համերգները։